تحقیقات نشان داده است بیشتر کسانی که به کتاب و
کتابخوانی علاقه دارند والدینی داشته‌اند که در دوران کودکی لحظات شیرین و گرمی را
در هنگام خواندن داستان‌ها برای آنها ساخته و پرداخته‌اند.با عمل به توصیه های زیر
دانش آموزان جذب کتاب شده به طوری که کتاب را بهترین دوست خود بدانند و از آن جدا
نشوند.
زمان خاصی را به عنوان زمان خواندن داستان در نظر بگیرید : این مورد به خصوص برای
کودکان نوپا بسیار مهم است. زمان قصه‌سرایی نبایدطولانی باشد، در اینجا کیفیت از
همه چیز مهمتر است، اما سعی کنید آن را به صورت برنامه‌ای منظم در هر روز دنبال
کنید.
روش های مطالعه
مطالعه یکی از توان های حافظه است که در پیشرفت علوم جدید کاربرد به سزا دارد ، مطالعه تنها ابزاری است که فرد را قادر می سازد بدون استفاده از فن آوری خاص به پرسش های خود پاسخ داده و بینش او را نسبت به مسائل گو ناگون جهان به خصوص مسائل مورد نظر و دلخواه شخص ، افزایش دهد .
بسیاری از مردم عادت دارند که یک متن را کلمه را کلمه به کلمه بخوانند
و در واقع نگاهشان بر هر کلمه می ایستد . این روش مطالعه نه تنها بسیار وقت گیر
است ، بلکه شخص را نیز خسته می کند .در واقع هم توان و هم زمان فرد هدر می رود که
احتمالا نتیجه مطلوب هک حاصل نمی شود . در مقابل افرادی هستن که گروهی از کلمات را
با هم می خوانند و به ترتیب در وقت و انرژی خود صرفه جویی می کنند. مشکلی که وجود
دارد ، مفهوم کلی جمله در ذهن باقی نمی ماند ودر واقع از حافظه بهره برده نمی شود
. عده ای دیگر ، سریع
می خوانند نیم جمله یا یک جمله را درست می خوانند؛ البته این کار مرتبط شده و
مفهوم کلی به دست آید.
روش های مطالعه
مطالعه یکی از توان های حافظه است که در پیشرفت علوم جدید کاربرد به
سزا دارد ، مطالعه تنها ابزاری است که فرد را قادر می سازد بدون استفاده از فن
آوری خاص به پرسش های خود پاسخ داده و بینش او را نسبت به مسائل گو ناگون جهان به
خصوص مسائل مورد نظر و دلخواه شخص ، افزایش دهد .
بسیاری از مردم عادت دارند که یک متن را کلمه را کلمه به کلمه بخوانند
و در واقع نگاهشان بر هر کلمه می ایستد . این روش مطالعه نه تنها بسیار وقت گیر
است ، بلکه شخص را نیز خسته می کند .در واقع هم توان و هم زمان فرد هدر می رود که
احتمالا نتیجه مطلوب هک حاصل نمی شود . در مقابل افرادی هستن که گروهی از کلمات را
با هم می خوانند و به ترتیب در وقت و انرژی خود صرفه جویی می کنند. مشکلی که وجود
دارد ، مفهوم کلی جمله در ذهن باقی نمی ماند ودر واقع از حافظه بهره برده نمی شود
. عده ای دیگر ، سریع
مطالعه مفید مبتنی بر دو عامل است :
1-
علاقه نسبت به مطالعه
2-
به کار گیری فنون مطالعه
به هر حال روان شناسان چند نوع مطالعه را مورد بررسی قرار داده اند که
به تربیت ذیل در مورد آنها بحث می شود .
1- روش
اجمالی
در مطالعه اجمالی هدف دستیابی به نکات و مطالب مهم کتاب در یک زمان
کوتاه و با سرعت زیاد است . معمولا در مطالعه اجمالی افراد قدرت خواندن 1000 تا
30000 کلمه در دقیقه را دارند و این توانایی بستگی به توجه به تمرین و ممارست و
قدرت حافظه کوتاه مدت و سرعت حرکات چشم دارد. مثلا در افراد با تنبلی چشم این
تعداد لغات به حداقل می رسد .
این روش فواید بسیاری دارد از جمله افزایش کارآیی مطالعه گر از طریق
تخمین زدن و برآورد اهمیت مطالب و طرح یک نظام مناسب برای مطالعه دقیق تر و بهتر
ویا تنظیم زمان به تناسب حجم و دشواری مطالب ، افزایش میزان درک مطلب و به خاطر
سپاری از طریق نظر اجمالی به کل مطالب و عدم درگیری در جزئیات و اتلاف وقت افزایش
و تمرکز حواس از طریق ایجاد انگیزه برای خواندن مطالب مورد علاقه .
در این روش مطالع ، خواننده به نکات اصلی توجه نموده واز جزئیات صرف
نظر می نماید. در واقع خواننده کلمات کلیدی را یافته و با یک نظر به مفهوم کلی
مطالب پی می برد .
معمولا در این مطالعه نگاهی گذرا به عنوان ، مولف ، تاریخ و محل
انتشار ، پیشگفتار ، فهرست مطالعه تعداد بخش ها ، صفحات و تصاویر انتخابی ، خلاصه
و نتیجه گیری ها و پیوست ، فهرست منابع ، اصطلاحات توجه می شود .
برای کسب مهارت در خواندن اجمالی ، باید فنون مد نظر قرار گیرد و یا
در واقع فرد باید مجهز به فنون ذیل باشد تا بتواند سریع تر به نتیجه مطلوب برسد.
الف : سازمان بندی نخستین . پیش از مطالعه کتاب باید قسمت ها و مفاهیم
مهمی که کتاب بر آن پایه نوشته شده تعیین گردد. این کار را می توان با خواندن
عنوان ، مقدمه، خلاصه بخش ها ی کتاب که مرتبط با مفهوم اصلی موضوع است دریافت و
این سازمان بندی را دریک جمله که مفهوم کلی کتاب را برساند یادداشت کرد .
ب. تعیین هدف مطالعه . در آغاز باید مشخص شود که کتاب برای برداشت کلی
مطالعه می شود ؟ و یا برای امتحان و یا سرگرمی ؟ و یا جزئیات مهم هستند یا خیر ؟
پس از هدف گذاری می توان بهترین روش را انتخاب نمود که تحقق هدف میسر
گردد . مثلا اگرکتابی برای امتحان خوانده می شود، جزئیات مهم هستن پس باید دقت
بیشتری صرف شود . اگر برای گسترش بینش شغلی ، کتاب خاصی مطالعه می شود ، می توان
به نکات پر اهمیت تر توجه نمود و زمان را کوتاه تر کرد . اگر کتابی صرفا جهت
سرگرمی مطالعه می شود می توان از بسیاری از جزئیات صرف نظر کرد و البته روش مطالعه
اجمالی برای این گونه دیدگاه ها کاربردی تر است .
2. تند خوانی
تند خوانی ، مطالعه یک کتاب یا مطالب در فرصت بسیار کم ودر واقع یک
مرور کلی بر کتاب است و خواننده در انتهای نمی تواند همه مفاهیم را به خاطر بسپارد
، ولی می توان کتاب یا مقاله را در چند جمله خلاصه کرده و بیان کند . تند خوانی
بیشتر در مورد مطالبی که قبلا به روش های دیگر مطالعه شده کاربرد دارد. مثلا
دانشجویانی که در لحضات نزدیک به امتحان یکبار کتاب یا جزوه را سریع مطالعه می
نمایند. اساس تند خوانی ، دید زدن به کتاب است که در واقع خواننده در مورد کتاب یک
احساس کلی پیدا می کند . این روش برای انتخاب کتاب جدید در کتابفروشی ها بسیار
کاربرد دارد . خریدار با یک دید زدن متوجه می شود کتاب مورد استفاده است یا خیر ؟
روش تند خوانی را میتوان برای انتخاب یک مطلب خاص نیز به کاربرد، تا
آن قسمت ویژه مورد مطالعه دقیق قرار گیرد . به همین دلیل روش تند خوانی را روش
"مطالعه انتخابی " نیز می گویند . البته در مطالعه ی انتخابی فرد دقیقا
باید بداند که دنبال چه مطالبی است ؛ دوم اینکه حدس بزند این مطلب را در کدام بخش
کتاب می توان یافت تا هر چه سریع تر به مطلب مورد نظر دست یابد .
3. عبارت خوانی
منظور از عبارت خوانی ، خواندن چند کلمه با هم است که در واقع یک
مفهوم کلی را القا می کند ودر ضمن در طول متن ممکن است بارها و بارها با همان
مفهومتکرار گردد و خواننده اولین عبارت مفهوم را دریافت ودر موارد بعد فقط آن را
یادآوری کند ودر واقع کلیه کلمات را با مفهوم کلمه ای نمی خواند . این عبارات سبب
درک بهتر موضوع شده و ضمنا سرعت خواندن را بالا می برد .
میتوان گفت هر متن دارای الگوهای خاص زبانی خود است که در قالب همین
عبارات مطرح می گردد. مثلا در یک مقاله سیاسی بارها عبارات "حکومت دموکراتیک
" " صلح مبتنی بر مذاکره " علل جنگ " و ... مطرح می شود و
خواننده فقط با یک نظریه به عبارات مفهوم را به خاطر می آورد . البته عبارات کلی
دو دسته هستند . اول عبارات تخصصی که به یک زمینه خاص تعلق دارند ، مانند کشاورزی
، اقتصادی و ...
و دیگر عبارات عام که در کلیه متون ب کرات ب کاربرده می شوند . مانند
" در واقع " "بنابراین " ، " خواهی نخواهی " و....
در عبارات خوانی درک مطلب مهم است، سرعت حرکات چشم بر روی کلمات به
خصوص لغزش سریع نگاه از یک کلمه به کلمه بعدی و عدم توقف و یا بازگشت به کلمه
پیشین که باعث سرعت در خواندن می گردد. مطلب دوم درک مفاهیم است که درک مفاهیم با
حرکات چشمان رابطه نزدیک دارد. بسیاری از متخصصین علوم یادگیری حرکات چشمان بر روی
کلمات را سطح مکانیکی ودریافت مطلب را فرآیند در ک نام می برند.
برای اولین بار خانم ادیت نوری (Edit nouri ) که سواد آموزی شخصی را تجربه کرده بود، پس
از یاد گرفتن خواندن و نوشتن بر اثر کوشش وخطا د رمورد اثر حرکات چشمان بر روی
کلمات تجارب خود را به رشته ی تحریری در آورد و متذکر شد که برای خواندن سریع تر
باید حرکات چشم ها تند تر و بازیابی مفاهیم همراه با حرکات چشمان باشد . در واقع
او سرعت خواندن را با سرعت درک و لذت بردن از مطالعه مطرح نمود که امروزه این مورد
یکی از اهداف ودر عین حال فواید عبارت خوانی است .
4. روش دقیق خوانی
دقیق خوانی به منظور درک کامل مطلب و به خاط سپاری منظم و منطقی مطالب
صورت می گیرد . معمولا دانشجویان برای امتحانات روش دقیق خوانی را به کار می برند
. در دقیق خوانی ابتذا خواننده سطح مطالب را از نظر معنی مشخص و اندیشه کلی
نویسنده را دریافت می کند ، سپس به مطالب مهم توجه می نماید و بعد حزیات را مد نظر
قرار می دهد. البته نویسندگان معمولا معنی اصلی هر بخش یا بند را با رنگ تیره تر و
درشت تر ، سر عنوان (تیتر) می آورند و این امر به خواننده کمک می کند که مفهوم اصلی
را یافته و رابطه بین بخش ها و بندها را بر اساس یک طرح منطقی قابل قبول سازماندهی
کند . برای مثال ، خواننده می تواند عنوان اصلی را سریع بیابد و نکات اصلی را
بازشناسی و برای هر نکته ، فرعیات را مشخص نماید و به همین ترتیب آها را در حافظه
خود ذخیره کند .
در واقع همه ی نکات اصلی با فرعیات خود ودر رابطه با هم و با کل مطلب
آموخته می شود . عملا ذهن آن مطلب را مانند یک نمودار جایگزین می نماید این نمودارها
می توانند مانند " نمودارهای سازمانی هرمی " شکل باشند که مطلب اصلی در
راس و مطالب به نسبت اهمیت در میان و قسمت قاعده هرم قرار میگیرند ، و یا می
توانند "طرح شعاعی یا خورشیدی " باشند که هر مطلب اصلی در مرکز و مطالب
دیگر به تناسب اهمیت در دایره های دیگر مرتبط به مطلب اصلی قرار می گیرد ؛ در حالی
که مطالب جزئی و فرعی هر مطلب مهم همین نسبت را به مجموعه خود دارد . و یا به صورت
" طرح همپوشی " قرار گیرند یعنی مطلب اصلی در واقع از بخش های مطالب مهم
که در ی مرکز همدیگر را پوشش می دهند ، تشکیل می شود . ضمن اینکه هز مطلب مهم
دارای جزئیات خود است . در دقیق خوانی معمولا خواننده نکات مهم را با ماژیک ها
5. روش کنکاش
روش کنکاش در واقع همان روش دقیق خوانی است با تمرکز حواس بیشتر ودرک
عمیق تر از مطالب . این روش مطالعه ، به دنبال یافتن پاسخ برای سوالاتی است که در
ضمن و یا قبل از خواندن کتاب به وجود
می خوانند نیم جمله یا یک جمله را درست می خوانند؛ البته این کار مرتبط شده و
مفهوم کلی به دست آید.
علامت گذاری خط کشیده و مشخص می نماید ، در واقع یک نوع علامت گذاری برای خود انجام می دهد . علامت گذاری ، دوباره
خوانی و یادآوری را تسهیل می نماید. به خصوص این امر برای دانشجویان بسیار مفید است که زیر مطالب
مهم خط کشیده تا در زمان کوتاه بتوانند بازگردند و مطالب را مرورنمایند .
می آید . در واقع در این روش خواندن ، مشارکت بیشتر خواننده در درک مطالب است و
نتیجه آن پایدارتر است . در واقع خواننده همواره به دنبال پاسخ صحیح است و این امر
به او کمک می کند تا درک عمیق تری از مفاد خوانده شده کسب نماید .معمولا خواننده
بعد از نظر اجمالی به کتاب یا مقاله از خود می پرسذ هدف کلی از نوشتن این کتاب
چیست ؟ و یا هدف او از خواندن چیست ؟ و آیا این کتاب پاسخگوی سوالات او هست ؟ این
روش مطالعه برای دانشجویانی که می خواهند مطالبی را درک کرده و امتحان بدهند به
خصوص در امتحانات تشریحی بسیار مفید است . در طول مطالعه خواننده سوالات جدیدی
برای خود مطرح می کند و به خواندن ادامه می دهد تا به پاسخ خود برسد و این امر در
تمام طول مطالعه ادامه می یابد این روش ذهن را فعال می کند تا خود نیز به دنبال
پاسخ هایی باشد که احتمالا نویسنده به آنها اشاره ای نکرده است . بدین ترتیب
خواننده دارای بینش می شود وقتی
خواننده به بصیرت کلی در مورد کتاب رسید
می تواند انتقاد بکند